۰۳ اسفند ۹۷ ، ۰۰:۰۵
عملیات خیبر
عملیات خیبر ابتکار جدید رزمندگان اسلام در جزایر مجنون
تهران- ایرنا- روز سوم اسفند 1362 عملیات غرورآفرین خیبر با رمز یا رسول الله (ص) به مدت 19 روز در مناطق عملیاتی طلائیه و جزایر مجنون با حضور گسترده رزمندگان سپاه، بسیج و ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد.
به گزارش ایرنا پس از فتح خرمشهر در ادامه اتخاذ استراتژی تنبیه متجاوز،
جمهوری اسلامی تلاش زیادی برای تجدید روند پیروزی‌های نظامی در سال 1361 به
عمل آورد، که به دلایلی این مهم امکان‌پذیرنشد. گرچه بعد از عملیات رمضان و
تا اواخر سال 1362 ابتکار عمل در دست جبهه خودی بود، اما موفقیت چشمگیری
به دست نیامد.
زیرا در آن زمان، رشد نیافتن سازمان رزم و پرداختن همه جانبه به مسأله جنگ، مانعی جدی برای اقدام لازم در مقابل ارتش کاملاً مدرن و تقویت شده عراق بود.
با این حال رزمندگان اسلام با انجام حملات ایذایی متوسط و بزرگ سعی کردند که ضمن ابتکارعمل در صحنه جنگ، به نقاط ضعف دشمن نیز دست یابند تا از آن طریق مجدداً برتری لازم را به دست آورند، به همین لحاظ بعد ازعملیات والفجر مقدماتی، پس از بحث‌ها و گفت‌وگوها و تأملاتی که انجام شد منطقه هورالهویزه برای عملیات بزرگ خیبر در سال 1362 انتخاب شد.
عملیات خیبر ابتکارعمل بسیج در جنگ تحمیلی بود که تا آن زمان (سال 1362) نظیر نداشت. این منطقه می‌توانست جبهه خودی را دوباره از توانایی‌های سابق بهره‌مند ساخته و دشمن را با آن همه پیچیدگی در خطوط دفاعی و طرح‌های پاتک، از امکان مقابله با رزمندگان اسلام محروم سازد زیرا دشمن تصور نمی‌کرد که ایران در هورالهویزه که دارای وسعت زیاد و فاصله قابل ملاحظه‌ای از ساحل تا هدف‌هاست دست به عملیات بزند، چون ایران در چهار سال گذشته هیچگاه در آنجا اقدام به انجام عملیات آبی- خاکی نکرده بود.
تا قبل از انجام عملیات خیبر، رسانه‌های گروهی عراق و حامیان آن تبلیغات وسیعی را در مورد توانایی‌های ارتش عراق و جلوگیری از حملات ایرانیان آغاز کرده بودند و رژیم صدام صریحاً اعلام می‌کرد که هرگونه عملیات نیروهای ایرانی به داخل خاک عراق را با شکست روبه‌رو خواهد ساخت.
در این مورد، در اواخر سال 1362 هیاهوی تبلیغاتی گسترده‌ای از سوی رادیوهای آمریکا، بی.بی.سی، کلن، بغداد، رژیم اشغالگر اسرائیل و منافقین در مورد استقرار صدها هزار نفر از نیروهای ارتش و سپاه در جبهه‌های جنوبی بر پا شد و جالب اینکه تحلیل‌گران و مفسران این رادیوها محل‌هایی را برای عملیات آینده ایران پیش‌بینی می‌کردند، آن‌ها اکثراً این منطقه را بصره و مناطق شرقی آن اعلام می‌کردند.
درکنار این تبلیغات، بنا به آمار منتشره از سوی روابط عمومی فرماندهی کل سپاه پاسداران، 474 طرح صلح از تاریخ 3 اسفند 1362 (آغاز عملیات خیبر) تا 30 مهر 1363 از سوی 56 کشور مختلف جهان ارائه شد که خود بیانگر اهمیت فوق‌العاده عملیات خیبر و ایجاد تزلزل در بین حامیان منطقه‌ای و جهانی این رژیم است.
**موقعیت منطقه
منطقه عملیاتی خیبرازلحاظ موقعیت جغرافیایی درشمال بصره واقع شده که از شمال به العزیز و روستاهای البیضه و الصخره، ازجنوب به نشوه و طلائیه، از غرب به جاده العماره - بصره و از شرق به حاشیه ساحلی هور، نزدیک جاده سوسنگرد - طلائیه، منتهی می‌شود. موقعیت‌های مزبور در خشکی شرق دجله، جنوب جزایر مجنون و داخل هور قرار دارد.
هورالهویزه از آب‌های راکد تشکیل شده و آب رودخانه‌های دجله، کرخه نورطیب، دویرج و باران‌های فصلی داخلی آن می‌شوند. وجود نیروها و شکل طبیعی آن‌ها موجب شده که راه‌های معینی برای تردد قایق‌ها ایجاد شود که اصطلاحاً آبراه نامیده می‌شوند.
مهم‌ترین نقاط هور، جزایر شمالی و جنوبی مجنون هستند که از لحاظ اقتصادی و نظامی اهمیت بسیاری دارند. پل‌های الغدیر، القرنه و نشوه که بر روی جاده بصره - العماره واقع شده‌اند و نیز رودخانه دجله از جمله نقاط مهم دیگر این منطقه به شمار می‌روند.
**دلایل انتخاب منطقه عملیات
پیچیدگی و پر مانع بودن خطوط دفاعی عراق در جبهه جنوب و استحکامات و تعداد خاکریزهای آن موجب شد که فرماندهان سپاه در پی منطقه‌ای برای عملیات باشند که امکان استفاده از توانایی خودی امکان‌پذیر باشد و از انجام تک جبهه‌ای پرهیز شود، منطقه هورالهویزه عمدتاً دارای این ویژگی بود. در واقع، رزمندگان اسلام می‌توانستند یک بار دیگر حمله به دشمن را توأم با غافلگیری، از جناح و بدون برخورد با خطوط پر مانع، انجام دهند.
علاوه بر این، دلیل دیگری که موجب انتخاب منطقه عملیاتی خیبر شد، بی‌توجهی دشمن به آن بود. عراق چون تصور می‌کرد که ایران از این نقطه حمله نخواهد کرد، سازمان مناسب نظامی نیز در منطقه نداشت، لذا کل منطقه عملیاتی از العزیز تا القرنه و جزایر مجنون به وسیله چند گردان پدافند حفاظت می‌شد. در واقع، منطقه هور با در نظر گرفتن توان خودی و دشمن و نیز نقش زمین و تأثیرگذاری آن انتخاب شد.
** رسیدن به جاده بصره العماره
در شب و روز اول عملیات استراتژیک خیبر، نیروها و رزمندگان اسلام در محور شمالی به جاده بصره - العماره رسیدند. اما در جنوب (محور زید) نیروها نتوانستند از موانع عبور کنند و عملیات در آنجا خیلی زود متوقف شد، با این حال موفقیت محور شمالی امیدوارکننده بود.
درمرحله بعدی عملیات باید تعدادی از نیروها از راه هور به جزایر مجنون حمله می‌کردند و گروهی هم از طریق جبهه طلائیه که تنها راه خشکی در منطقه شمالی عملیات بود این حمله را انجام می‌دادند. عملیات در طلائیه با یک روز تأخیر انجام شد اما نیروهای هور از این موضوع مطلع نشدند و به سمت جزیره جنوبی رفتند، حالا باید از سمت طلائیه حمایت می‌شدند اما کسی آنجا نبود.
شرایط سختی پیش آمده بود و به همین خاطر نیروهایی که قرار بود شبانه به خط بزنند را در روز، راهی منطقه کردند. عراق هم هر چه توان داشت بر روی طلائیه متمرکز کرد تا این نیروها به جزیره جنوبی نرسند. عراق می‌دانست که اگر نیروها به جزیره جنوبی برسند، کارعملیات به انجا می‌رسد به همین خاطر از تمام توانش بهره برد تا ایرانی‌ها را زمین گیر کند.
** نتایج عملیات
در این عملیات بیش از 23 یگان دشمن به طور متوسط از 20 تا 100 درصد و تیپ زرهی 100 درصد منهدم شد، 15 هزار نفر از نیروهای عراقی زخمی و کشته شدند.
هزار و 140 نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند که در میان آن‌ها 35 افسر، 130 درجه‌دار، 873 سرباز و نیروی جیش‌الشعبی و نیز 102 نفر غیر نظامی از کشورهای مصر، سودان، مراکش و سومالی وجود داشت.
** انهدام 150 دستگاه تانک و نفربر و 200 خودروی دشمن
مجموعاً هزار و 180 کیلومتر زمین‌های منطقه آزاد شد که به ترتیب یک هزار کیلومتر مربع در هور، 140 کیلومترمربع در جزایر و 40 کیلومتر مربع را در طلائیه شامل می‌شود.
درمیان غنائم دشمن، گذشته از اقلام صنعتی و تجهیزات انفرادی، 10 دستگاه تانک و 60 دستگاه کمپرسی به چشم می‌خورد و تسلط ایران بر چاه‌های نفت جزایر که ذخایر قابل ملاحظه‌ای از نفت در آن‌ها وجود داشت.
** تهاجم گسترده و غافلگیرانه شیمیایی عراق
نظامیان عراق با مشاوره مستشاران جنگ‌های نوین آمریکایی، شوروی سابق، انگلیسی و دیگر کشورها از صبح روز 6 اسفند 1362 هم زمان با بمب‌باران‌ها و گلوله‌باران‌های بسیار شدید با استفاده از سلاح‌های متعارف، به بمب‌باران بسیار گسترده و بی‌سابقه شیمیایی اقدام کردند.
این جنایت با به کارگیری بیش از 33 فروند انواع بمب‌افکن‌های سنگین و نیز استفاده از هواپیماهای تک موتوره قبضه توپ سوئیسی و در مواردی با مخازن پر از گازهای شیمیایی نصب شده در بالگردها انجام گرفت.
این جنگ شیمیایی غافلگیرانه وغیرمنتظره به قصد انتقام از رزمندگان ازجان گذشته ایران که مقابل پاتک‌ها و بمب‌باران‌های دشمن مردانه مقاومت و ایستادگی می‌کردند، انجام گرفت.
هر روز از صبح تا ساعتی پس از طلوع آفتاب و هنگام عصر تا غروب آفتاب در چند نوبت و هر نوبت با چند سورتی پرواز، صدها بمب و راکت و نیز با ده‌ها قبضه توپ، گلوله‌های توپ حاوی گازها و عوامل خطرناک و کشنده شیمیایی را در سراسرجبهه‌ها و خطوط پشتیبانی منتشر می‌کردند.
از جمله نقاط و مناطق مورد هدف حملات شیمیایی عراق در عملیات خیبر عبارت بودند از : خطوط مقدم جبهه در هورالهویزه تا طلائیه؛ پدهای شرقی و محورهای مقدم جزایر مجنون شمالی و جنوبی؛ اسکله‌های شهید باقری و بقایی تا عمق 80 کیلومتری عقبه‌ها شامل جاده‌های سیدالشهدا، همت، باکری، جاده مرزی و پاسگاه‌های شط‌علی، طبر، کیان دشت، خاتمی، برزگر و جفیر، سه راهی فتح، چهارراه قدس، جاده جفیر و صاحب‌الزمان (عج) تا پادگان حمید و شهر هویزه، سه راهی جفیر تا آب تیمور ( در 33 کیلومتری اهواز)، پدها و مقرهای بالگردها، مواضع توپ‌ها و واحدهای پشتیبانی، قرارگاه‌های خاتم (ص)، نصرت، کربلا، هدایت، نجف، حنین، حدید، فتح، نصر و مقرها و عقبه‌های یگان‌های عملیاتی، اورژانس‌ها و بیمارستان‌های صحرایی حتی کمپ اسیران.
** بازتاب سیاسی عملیات موفق خیبر
پس از یک دوران رکود که خالی از ابتکار بود، انجام عملیات خیبر بازتاب وسیعی در سطح منطقه و جهان ایجاد کرد. حامیان عراق در منطقه و جهان پس از آرامشی که در پی طوفان سلسله عملیات طرح کربلا (که آخرین آن رمضان بود) برایشان ایجاد شده بود، یک‌باره مشاهده کردند که تاکتیک ویژه ایران، بار دیگر بر تدبیر خط دفاعی پر مانع عراق غلبه کرده است، از این‌رو شدیداً نگران پیروزی احتمالی ایران در جنگ شدند. تشکیل اجلاس‌ها، اظهارات مقامات سیاسی، مصوبات سازمان‌ها، تحریم تسلیحاتی ایران و اقدامات مشابه، الگوهای این تحلیل هستند.
آمریکا در اولین اقدام خود که در واکنش نسبت به وضعیت جدید جنگ نشان داد، مورفی معاون وزارت خارجه را به منظور بررسی اوضاع جنگ تحمیلی به خاورمیانه فرستاد.
روزنامه وال استریت ژورنال در این باره نوشت: تهیه طرح‌های جدید، چاره اندیشی در مورد جلوگیری از سقوط صدام است.
ترنر، رئیس وقت سازمان سیا اظهار کرد: عراق از لحاظ اقتصادی و نفرات در وضع وخیمی قرار داد.
همچنین معاون وزیر خارجه آمریکا در یک واکنش انفعالی گفت: آمریکا انجام یک حمله گسترده به جزیره خارک را ناممکن نمی‌داند.
در واقع، این اظهارات را می‌توان خط جدید اقدام نظامی برای عراق دانست زیرا عراق پس از پیروزی های ایران در عملیات خیبر، مرحله جدیدی را در جنگ آغاز کرد که همان جنگ نفتکش‌ها و حمله به پایانه‌های نفتی و تأسیسات نفتی خارک بود.
این اقدام با چند هدف عمده صورت می‌گرفت: اول، تحت‌الشعاع قرار دادن پیروزی و ابتکار نظامی ایران در عملیات خیبر، دوم، محدود کردن درآمدهای ارزی ایران از طریق فروش نفت و سوم، بین‌المللی کردن جنگ. اقدام دیگر عراق، اعلام برقراری ارتباط با آمریکا بود.
واکنش بین‌المللی دیگری که پس از عملیات خیبر انجام گرفت، تصویب قطعنامه 552 توسط شورای امنیت سازمان ملل بود که در تاریخ اول ژوئن 1984 (11 خرداد 1363) صورت گرفت.
در سطح منطقه، شورای همکاری خلیج فارس دوباره تشکیل جلسه داد. موضوع جلسه اتخاذ استراتژی نظامی و چگونگی پایان دادن به جنگ ایران و عراق بود. وزیران کشورهای عضو اتحادیه عرب نیز در همین جهت در بغداد جلسه تشکیل دادند و به بررسی جنگ و موضع خود در برابر آن پرداختند.
در سطح داخلی، هواپیماهای بوئینگ 737 فرانسوی که ربوده شده بود به ایران آورده شد و پس از تلاش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران برای حل مسالمت‌آمیز ماجرا به عمل آورد، سرانجام هواپیما به وسیله هواپیما ربایان منفجر شد. علاوه بر این، عوامل سازمان منافقین نیز هواپیمای مسافربری 727 ایران را در مسیر بندرعباس - تهران ربوده و به قاهره بردند. آن‌ها در مرحله بعد با همراهی رژیم مصر، هواپیمای ایران را به بغداد منتقل کردند.
از جمله تحولات دیگری که پس از عملیات خیبر روی داد، فشار اقتصادی و تحریم (رسمی) تسلیحاتی ایران توسط کشورهای غربی بود.
** سرداران شهید و فاتحان خیبر با شهادتشان پرچم ولایت را برافراشته نگه داشتند
در نخستین عملیات آبی - خاکی دفاع مقدس «خیبر» سرداران بزرگی همچون محمد ابراهیم همت «فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله» و حمید باکری «جانشین فرمانده لشکر 31 عاشورا» سردار شهید حمیدرضا گلکار تیپ حبیب ابن مظاهر؛ سردار شهید غلامعلی بذرافکن مسئول واحد مخابرات تیپ 18 جوادالائمه؛ سردار شهید صفر احمدی فرمانده گردان حضرت دانیال نبی و سردار شهید مصطفی حلوائی فرمانده گردان شوش به شهادت رسیدند.
زیرا در آن زمان، رشد نیافتن سازمان رزم و پرداختن همه جانبه به مسأله جنگ، مانعی جدی برای اقدام لازم در مقابل ارتش کاملاً مدرن و تقویت شده عراق بود.
با این حال رزمندگان اسلام با انجام حملات ایذایی متوسط و بزرگ سعی کردند که ضمن ابتکارعمل در صحنه جنگ، به نقاط ضعف دشمن نیز دست یابند تا از آن طریق مجدداً برتری لازم را به دست آورند، به همین لحاظ بعد ازعملیات والفجر مقدماتی، پس از بحث‌ها و گفت‌وگوها و تأملاتی که انجام شد منطقه هورالهویزه برای عملیات بزرگ خیبر در سال 1362 انتخاب شد.
عملیات خیبر ابتکارعمل بسیج در جنگ تحمیلی بود که تا آن زمان (سال 1362) نظیر نداشت. این منطقه می‌توانست جبهه خودی را دوباره از توانایی‌های سابق بهره‌مند ساخته و دشمن را با آن همه پیچیدگی در خطوط دفاعی و طرح‌های پاتک، از امکان مقابله با رزمندگان اسلام محروم سازد زیرا دشمن تصور نمی‌کرد که ایران در هورالهویزه که دارای وسعت زیاد و فاصله قابل ملاحظه‌ای از ساحل تا هدف‌هاست دست به عملیات بزند، چون ایران در چهار سال گذشته هیچگاه در آنجا اقدام به انجام عملیات آبی- خاکی نکرده بود.
تا قبل از انجام عملیات خیبر، رسانه‌های گروهی عراق و حامیان آن تبلیغات وسیعی را در مورد توانایی‌های ارتش عراق و جلوگیری از حملات ایرانیان آغاز کرده بودند و رژیم صدام صریحاً اعلام می‌کرد که هرگونه عملیات نیروهای ایرانی به داخل خاک عراق را با شکست روبه‌رو خواهد ساخت.
در این مورد، در اواخر سال 1362 هیاهوی تبلیغاتی گسترده‌ای از سوی رادیوهای آمریکا، بی.بی.سی، کلن، بغداد، رژیم اشغالگر اسرائیل و منافقین در مورد استقرار صدها هزار نفر از نیروهای ارتش و سپاه در جبهه‌های جنوبی بر پا شد و جالب اینکه تحلیل‌گران و مفسران این رادیوها محل‌هایی را برای عملیات آینده ایران پیش‌بینی می‌کردند، آن‌ها اکثراً این منطقه را بصره و مناطق شرقی آن اعلام می‌کردند.
درکنار این تبلیغات، بنا به آمار منتشره از سوی روابط عمومی فرماندهی کل سپاه پاسداران، 474 طرح صلح از تاریخ 3 اسفند 1362 (آغاز عملیات خیبر) تا 30 مهر 1363 از سوی 56 کشور مختلف جهان ارائه شد که خود بیانگر اهمیت فوق‌العاده عملیات خیبر و ایجاد تزلزل در بین حامیان منطقه‌ای و جهانی این رژیم است.
**موقعیت منطقه
منطقه عملیاتی خیبرازلحاظ موقعیت جغرافیایی درشمال بصره واقع شده که از شمال به العزیز و روستاهای البیضه و الصخره، ازجنوب به نشوه و طلائیه، از غرب به جاده العماره - بصره و از شرق به حاشیه ساحلی هور، نزدیک جاده سوسنگرد - طلائیه، منتهی می‌شود. موقعیت‌های مزبور در خشکی شرق دجله، جنوب جزایر مجنون و داخل هور قرار دارد.
هورالهویزه از آب‌های راکد تشکیل شده و آب رودخانه‌های دجله، کرخه نورطیب، دویرج و باران‌های فصلی داخلی آن می‌شوند. وجود نیروها و شکل طبیعی آن‌ها موجب شده که راه‌های معینی برای تردد قایق‌ها ایجاد شود که اصطلاحاً آبراه نامیده می‌شوند.
مهم‌ترین نقاط هور، جزایر شمالی و جنوبی مجنون هستند که از لحاظ اقتصادی و نظامی اهمیت بسیاری دارند. پل‌های الغدیر، القرنه و نشوه که بر روی جاده بصره - العماره واقع شده‌اند و نیز رودخانه دجله از جمله نقاط مهم دیگر این منطقه به شمار می‌روند.
**دلایل انتخاب منطقه عملیات
پیچیدگی و پر مانع بودن خطوط دفاعی عراق در جبهه جنوب و استحکامات و تعداد خاکریزهای آن موجب شد که فرماندهان سپاه در پی منطقه‌ای برای عملیات باشند که امکان استفاده از توانایی خودی امکان‌پذیر باشد و از انجام تک جبهه‌ای پرهیز شود، منطقه هورالهویزه عمدتاً دارای این ویژگی بود. در واقع، رزمندگان اسلام می‌توانستند یک بار دیگر حمله به دشمن را توأم با غافلگیری، از جناح و بدون برخورد با خطوط پر مانع، انجام دهند.
علاوه بر این، دلیل دیگری که موجب انتخاب منطقه عملیاتی خیبر شد، بی‌توجهی دشمن به آن بود. عراق چون تصور می‌کرد که ایران از این نقطه حمله نخواهد کرد، سازمان مناسب نظامی نیز در منطقه نداشت، لذا کل منطقه عملیاتی از العزیز تا القرنه و جزایر مجنون به وسیله چند گردان پدافند حفاظت می‌شد. در واقع، منطقه هور با در نظر گرفتن توان خودی و دشمن و نیز نقش زمین و تأثیرگذاری آن انتخاب شد.
** رسیدن به جاده بصره العماره
در شب و روز اول عملیات استراتژیک خیبر، نیروها و رزمندگان اسلام در محور شمالی به جاده بصره - العماره رسیدند. اما در جنوب (محور زید) نیروها نتوانستند از موانع عبور کنند و عملیات در آنجا خیلی زود متوقف شد، با این حال موفقیت محور شمالی امیدوارکننده بود.
درمرحله بعدی عملیات باید تعدادی از نیروها از راه هور به جزایر مجنون حمله می‌کردند و گروهی هم از طریق جبهه طلائیه که تنها راه خشکی در منطقه شمالی عملیات بود این حمله را انجام می‌دادند. عملیات در طلائیه با یک روز تأخیر انجام شد اما نیروهای هور از این موضوع مطلع نشدند و به سمت جزیره جنوبی رفتند، حالا باید از سمت طلائیه حمایت می‌شدند اما کسی آنجا نبود.
شرایط سختی پیش آمده بود و به همین خاطر نیروهایی که قرار بود شبانه به خط بزنند را در روز، راهی منطقه کردند. عراق هم هر چه توان داشت بر روی طلائیه متمرکز کرد تا این نیروها به جزیره جنوبی نرسند. عراق می‌دانست که اگر نیروها به جزیره جنوبی برسند، کارعملیات به انجا می‌رسد به همین خاطر از تمام توانش بهره برد تا ایرانی‌ها را زمین گیر کند.
** نتایج عملیات
در این عملیات بیش از 23 یگان دشمن به طور متوسط از 20 تا 100 درصد و تیپ زرهی 100 درصد منهدم شد، 15 هزار نفر از نیروهای عراقی زخمی و کشته شدند.
هزار و 140 نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند که در میان آن‌ها 35 افسر، 130 درجه‌دار، 873 سرباز و نیروی جیش‌الشعبی و نیز 102 نفر غیر نظامی از کشورهای مصر، سودان، مراکش و سومالی وجود داشت.
** انهدام 150 دستگاه تانک و نفربر و 200 خودروی دشمن
مجموعاً هزار و 180 کیلومتر زمین‌های منطقه آزاد شد که به ترتیب یک هزار کیلومتر مربع در هور، 140 کیلومترمربع در جزایر و 40 کیلومتر مربع را در طلائیه شامل می‌شود.
درمیان غنائم دشمن، گذشته از اقلام صنعتی و تجهیزات انفرادی، 10 دستگاه تانک و 60 دستگاه کمپرسی به چشم می‌خورد و تسلط ایران بر چاه‌های نفت جزایر که ذخایر قابل ملاحظه‌ای از نفت در آن‌ها وجود داشت.
** تهاجم گسترده و غافلگیرانه شیمیایی عراق
نظامیان عراق با مشاوره مستشاران جنگ‌های نوین آمریکایی، شوروی سابق، انگلیسی و دیگر کشورها از صبح روز 6 اسفند 1362 هم زمان با بمب‌باران‌ها و گلوله‌باران‌های بسیار شدید با استفاده از سلاح‌های متعارف، به بمب‌باران بسیار گسترده و بی‌سابقه شیمیایی اقدام کردند.
این جنایت با به کارگیری بیش از 33 فروند انواع بمب‌افکن‌های سنگین و نیز استفاده از هواپیماهای تک موتوره قبضه توپ سوئیسی و در مواردی با مخازن پر از گازهای شیمیایی نصب شده در بالگردها انجام گرفت.
این جنگ شیمیایی غافلگیرانه وغیرمنتظره به قصد انتقام از رزمندگان ازجان گذشته ایران که مقابل پاتک‌ها و بمب‌باران‌های دشمن مردانه مقاومت و ایستادگی می‌کردند، انجام گرفت.
هر روز از صبح تا ساعتی پس از طلوع آفتاب و هنگام عصر تا غروب آفتاب در چند نوبت و هر نوبت با چند سورتی پرواز، صدها بمب و راکت و نیز با ده‌ها قبضه توپ، گلوله‌های توپ حاوی گازها و عوامل خطرناک و کشنده شیمیایی را در سراسرجبهه‌ها و خطوط پشتیبانی منتشر می‌کردند.
از جمله نقاط و مناطق مورد هدف حملات شیمیایی عراق در عملیات خیبر عبارت بودند از : خطوط مقدم جبهه در هورالهویزه تا طلائیه؛ پدهای شرقی و محورهای مقدم جزایر مجنون شمالی و جنوبی؛ اسکله‌های شهید باقری و بقایی تا عمق 80 کیلومتری عقبه‌ها شامل جاده‌های سیدالشهدا، همت، باکری، جاده مرزی و پاسگاه‌های شط‌علی، طبر، کیان دشت، خاتمی، برزگر و جفیر، سه راهی فتح، چهارراه قدس، جاده جفیر و صاحب‌الزمان (عج) تا پادگان حمید و شهر هویزه، سه راهی جفیر تا آب تیمور ( در 33 کیلومتری اهواز)، پدها و مقرهای بالگردها، مواضع توپ‌ها و واحدهای پشتیبانی، قرارگاه‌های خاتم (ص)، نصرت، کربلا، هدایت، نجف، حنین، حدید، فتح، نصر و مقرها و عقبه‌های یگان‌های عملیاتی، اورژانس‌ها و بیمارستان‌های صحرایی حتی کمپ اسیران.
** بازتاب سیاسی عملیات موفق خیبر
پس از یک دوران رکود که خالی از ابتکار بود، انجام عملیات خیبر بازتاب وسیعی در سطح منطقه و جهان ایجاد کرد. حامیان عراق در منطقه و جهان پس از آرامشی که در پی طوفان سلسله عملیات طرح کربلا (که آخرین آن رمضان بود) برایشان ایجاد شده بود، یک‌باره مشاهده کردند که تاکتیک ویژه ایران، بار دیگر بر تدبیر خط دفاعی پر مانع عراق غلبه کرده است، از این‌رو شدیداً نگران پیروزی احتمالی ایران در جنگ شدند. تشکیل اجلاس‌ها، اظهارات مقامات سیاسی، مصوبات سازمان‌ها، تحریم تسلیحاتی ایران و اقدامات مشابه، الگوهای این تحلیل هستند.
آمریکا در اولین اقدام خود که در واکنش نسبت به وضعیت جدید جنگ نشان داد، مورفی معاون وزارت خارجه را به منظور بررسی اوضاع جنگ تحمیلی به خاورمیانه فرستاد.
روزنامه وال استریت ژورنال در این باره نوشت: تهیه طرح‌های جدید، چاره اندیشی در مورد جلوگیری از سقوط صدام است.
ترنر، رئیس وقت سازمان سیا اظهار کرد: عراق از لحاظ اقتصادی و نفرات در وضع وخیمی قرار داد.
همچنین معاون وزیر خارجه آمریکا در یک واکنش انفعالی گفت: آمریکا انجام یک حمله گسترده به جزیره خارک را ناممکن نمی‌داند.
در واقع، این اظهارات را می‌توان خط جدید اقدام نظامی برای عراق دانست زیرا عراق پس از پیروزی های ایران در عملیات خیبر، مرحله جدیدی را در جنگ آغاز کرد که همان جنگ نفتکش‌ها و حمله به پایانه‌های نفتی و تأسیسات نفتی خارک بود.
این اقدام با چند هدف عمده صورت می‌گرفت: اول، تحت‌الشعاع قرار دادن پیروزی و ابتکار نظامی ایران در عملیات خیبر، دوم، محدود کردن درآمدهای ارزی ایران از طریق فروش نفت و سوم، بین‌المللی کردن جنگ. اقدام دیگر عراق، اعلام برقراری ارتباط با آمریکا بود.
واکنش بین‌المللی دیگری که پس از عملیات خیبر انجام گرفت، تصویب قطعنامه 552 توسط شورای امنیت سازمان ملل بود که در تاریخ اول ژوئن 1984 (11 خرداد 1363) صورت گرفت.
در سطح منطقه، شورای همکاری خلیج فارس دوباره تشکیل جلسه داد. موضوع جلسه اتخاذ استراتژی نظامی و چگونگی پایان دادن به جنگ ایران و عراق بود. وزیران کشورهای عضو اتحادیه عرب نیز در همین جهت در بغداد جلسه تشکیل دادند و به بررسی جنگ و موضع خود در برابر آن پرداختند.
در سطح داخلی، هواپیماهای بوئینگ 737 فرانسوی که ربوده شده بود به ایران آورده شد و پس از تلاش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران برای حل مسالمت‌آمیز ماجرا به عمل آورد، سرانجام هواپیما به وسیله هواپیما ربایان منفجر شد. علاوه بر این، عوامل سازمان منافقین نیز هواپیمای مسافربری 727 ایران را در مسیر بندرعباس - تهران ربوده و به قاهره بردند. آن‌ها در مرحله بعد با همراهی رژیم مصر، هواپیمای ایران را به بغداد منتقل کردند.
از جمله تحولات دیگری که پس از عملیات خیبر روی داد، فشار اقتصادی و تحریم (رسمی) تسلیحاتی ایران توسط کشورهای غربی بود.
** سرداران شهید و فاتحان خیبر با شهادتشان پرچم ولایت را برافراشته نگه داشتند
در نخستین عملیات آبی - خاکی دفاع مقدس «خیبر» سرداران بزرگی همچون محمد ابراهیم همت «فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله» و حمید باکری «جانشین فرمانده لشکر 31 عاشورا» سردار شهید حمیدرضا گلکار تیپ حبیب ابن مظاهر؛ سردار شهید غلامعلی بذرافکن مسئول واحد مخابرات تیپ 18 جوادالائمه؛ سردار شهید صفر احمدی فرمانده گردان حضرت دانیال نبی و سردار شهید مصطفی حلوائی فرمانده گردان شوش به شهادت رسیدند.
